Op de dag dat de Stichting Media en Democratie een brandbrief schrijft aan informateur Buma publiceert het Commissariaat voor de Media de nieuwe Mediamonitor, editie 2025. Daarin het beeld dat het Nederlandse medialandschap sterk geconcentreerd blijft, de consumptie van traditioneel nieuws verder daalt en de opkomst van AI-gestuurde antwoordsystemen zoals Chat GPT een nieuw kantelpunt markeren. Daarbij schuift het zwaartepunt in hoog tempo weg van redacties en nieuwsmerken, richting platformbedrijven en algoritmes.
Overname RTL door DPG
De grootste verschuiving is volgende het Commissariaat de overname van RTL Nederland door DPG Media. Daarmee staat DPG inmiddels in alle grote domeinen (dagbladen, online nieuws, televisie en radio) in de top drie. De combinatie van Videoland, RTL Nieuws, NU.nl en de landelijke en regionale dagbladen creëert een speler met een bereik en opiniemacht die in Nederland niet eerder zichtbaar was. Volgens het Commissariaat is dat op zichzelf geen bewijs van ongewenste invloed, maar de schaal maakt het risico daarop wél reëler. Redactionele statuten en onafhankelijke stichtingen – zoals nu voor NU.nl en RTL Nieuws – zijn behulpzaam, maar kunnen nooit alles afvangen. Dat is de rode draad door het rapport, waarborgen helpen, maar concentratie blijft kwetsbaar.
Dagelijks gebruik televisiezenders, radiozenders, dagbladen en online nieuws (in procenten)*
Jongeren van TV naar sociale media
Verder ziet het Commissariaat dat jongeren in hoog tempo het televisienieuws verlaten – slechts een fractie van de 13- tot 19-jarigen kijkt nog lineaire nieuwsprogramma’s – terwijl online video via sociale media die plaats inneemt. Hier ontbreekt echter de redactionele selectie die TV-nieuws kenmerkt. De NOS is op die platforms nog steeds de zichtbare Nederlandse nieuwsspil (NOS Stories), maar de context is fundamenteel anders. Nieuws wordt een stroom van fragmenten, ingebed tussen entertainment, influencers en en gestuurd door algoritmes.
Doorbraak AI leidt tot disruptie nieuwsecosysteem
Daar bovenop komt in 2025 de doorbraak van de AI-antwoordtools. Google’s AI-overzichten en chatbots zoals ChatGPT worden door consumenten steeds vaker gebruikt als startpunt voor nieuws en informatie. Dat leidt niet alleen tot minder verkeer naar nieuwssites, maar ook tot zorgen over bronzichtbaarheid, reputatie en juistheid. Nieuwsmedia uiten daarnaast zorgen over onrechtmatig hergebruik van hun artikelen voor AI-training. Het Commissariaat spreekt van een mogelijke disruptie van het nieuwsecosysteem en start een structurele monitoring van deze impact.
Aanbevelingen
In de aanbevelingen richt het rapport zich nadrukkelijk op het versterken van de publieke nieuwsvoorziening. Professioneel nieuws moet online beter vindbaar en zichtbaarder worden, juist omdat platforms de poortwachtersrol steeds sterker invullen. De toezichthouder pleit voor stevigere regulering van platformbedrijven en een ‘prominentiebeleid’ dat ervoor moet zorgen dat Nederlands nieuws in digitale omgevingen een herkenbare positie geeft. Ook moet de pluriformiteit zwaarder wegen bij fusies en overnames, conform de nieuwe European Media Freedom Act. Daarbij pleit het Commissariaat voor een aparte pluriformiteitstoets naast de traditionele economische mededingingsanalyse.
Tot slot is volgens de monitor een stabiele en adequate financiering van de publieke nieuwsvoorziening essentieel om het nieuwsecosysteem overeind te houden in een markt die steeds meer wordt bepaald door internationale techbedrijven en nationale mediaconcerns met toenemende schaal. Over een eventuele samenwerking tussen publieke en private partijen wordt in de Mediamonitor (nog) niet gesproken. Publieke en private spelers zitten wel als collectief achter de brandbrief van vandaag aan BUMA en tijdens het NDP-mediadebat op 27 oktober jl. werd al openlijk gesproken over samenwerking.
De Mediamonitor 2025 is hier te downloaden (PDF).