Vandaag publiceert het Commissariaat voor de Media (CvdM) de 2021-editie van de Mediamonitor en schetst daarin een drietal trends. Voor een deel zijn die trends gebaseerd op langjarige ontwikkelingen, maar COVID heeft op het laatst ook een behoorlijke duit in het mediazakje gedaan om trends een extra duw te geven. CvdM: “We hebben vooral méér media gebruikt, omdat we meer thuis waren. Ook hebben we méér nieuwsmediamerken geconsulteerd, omdat we goed op de hoogte wilden blijven. Dat zijn we in grotere mate via digitale kanalen gaan doen. Maar zijn deze veranderingen van blijvende aard?”

De drie trends die het commissariaat ziet zijn:

1. Digitalisering mediaconsumptie zet door, ondanks tijdelijke stijging in consumptie traditionele kanalen

• De mediasector was meer dan tevreden over de na jaren weer stijgende consumptie van traditionele mediakanalen. In tijden van corona wordt er meer naar televisiezenders en radiozenders gekeken en geluisterd. Nieuws- en actualiteitenprogramma’s zijn populair, en worden relatief weinig uitgesteld geconsumeerd. Dit blijkt echter vooral door de leeftijdsgroep van 65 jaar en ouder te zijn veroorzaakt, die niet alleen nieuws maar ook fictie nog graag lineair kijken. Jongeren tot 34 jaar kijken steeds minder lineair televisie. Van de totale tijd die ze achter het televisiescherm doorbrengen, wordt nog maar 50 tot 60 procent aan lineaire televisie besteed. Ook de luistertijd en het bereik van radiozenders daalt in de groep van 50 jaar en jonger, terwijl het over alle Nederlanders behoorlijk stabiel is of zelfs groeit. Zowel kijken als luisteren onder de jongeren vindt steeds vaker via digitale kanalen plaats. Deze trend zet ook in de eerste helft van 2021 verder door. Het lijkt dus een blijvende verandering in mediagebruik te weerspiegelen, die vooralsnog langzaam van jong naar oud wordt doorgezet.

2. Streamen wordt mainstream

• Het gebruik van video-on-demand is in 2020 verder gegroeid; evenals het aanbod. Steeds meer aanbieders uit binnen- en buitenland bieden hoogwaardige content aan. De content wordt bekeken op het moment dat men het wil, maar ook live streaming is in opmars. Digitale audiodiensten-on-demand zijn eveneens in de lift. Het aantal aanbieders groeit ook hier en men is in toenemende mate bereid voor content te betalen. In 2020 heeft de eerder ingezette groeispurt van podcasts verder doorgezet. Onder jongeren is de grootste rek uit de groei, maar er is nog volop groei in de middelbare leeftijdsgroep. Dit zien we ook in het videosegment. Het on-demand kijken naar video-content en luisteren naar on-demand audio-content is anno 2020 mainstream geworden en breed verdeeld over alle leeftijden. Alleen de oudste groep loopt hier nog iets achter.

3. Mediakanalen convergeren

• Waar we in het verleden duidelijke scheidslijnen tussen media kenden, zien we nu dat de meeste (grotere) mediabedrijven crossmediale producten aanbieden. Uitgevers die van oudsher aanbieder van het geschreven woord zijn, stappen nu massaal in podcasts. Dit is logisch gezien de aard van de content die zij maken. Tijdschriften en dagbladen worden steeds meer digitaal gelezen en televisiezenders lanceren nieuwe formats eerst online. Nieuwsmediamerken worden zowel online als via sociale media goed gevonden. Dit betekent dat de scheidslijnen tussen mediumtypen vervagen en het steeds minder relevant wordt waar men met het merk in aanraking is gekomen. Mediabedrijven reageren hierop door hun media-aanbod onder één herkenbaar merk te positioneren. Na NPO en AD geldt dit in 2021 ook voor NRC en RTL.

De mediabedrijven bevinden zich volgens CvdM in een kanteljaar als het gaat over de digitale transitie in de media. “Dagbladen zijn digitaal goed opgesteld en omroepen vinden steeds beter de crossmediale weg. Crossmediale schaalgrootte, meer betalende abonnees en het gericht kunnen aanbieden van advertenties aan niet betalende gebruikers die hun inloggegevens achterlaten, zouden het voortbestaan van Nederlandse mediabedrijven kunnen garanderen”, aldus het commissariaat.

Maar tegelijkertijd ziet het CvdM een dreiging door het nastreven van schaalgrootte en afnemende diversiteit. Het doelt hiermee op de recente overname van DPG Media van Sanoma en de aanstaande fusie/overname van RTL en Talpa. “Hierdoor ontstaat het risico dat de concentratie op de mediamarkten sterk groeit en dat daarmee de pluriformiteit en onafhankelijkheid in gedrang kunnen komen.” Commerciële machtsblokken kun je ook zeggen, maar die term zal het CvdM niet zo snel in de mond nemen.

Spannende tijden in ieder geval in medialand. Bekijk vooral ook de lange cijferreeksen en bespiegelingen van het CvdM in de nieuwe Mediamonitor en vorm je eigen oordeel.