De medische-, sociale- en economische impact van COVID-19 is enorm. Na de eerste lockdown in het voorjaar leek het aanvankelijk weer de goede kant op te gaan, maar inmiddels bevinden we ons in een tweede periode van strenge maatregelen. De economie loopt flinke schade op en het einde is nog niet in zicht. Toch zijn er ook branches die juist profiteren van de corona-maatregelen. E-commerce en de bouwmarkten bijvoorbeeld draaien recordomzetten. Daartegenover staan sectoren als horeca, recreatie, reizen en sport, waar de cijfers diep rood kleuren. In de NOBO-cijfers zijn de patronen van afgelopen periode goed zichtbaar. Een aantal voorbeelden.

Gemiddeld weekbereik per branche per periode

Om inzicht te krijgen in de ontwikkelingen per branche is het weekbereik van de genres binnen NOBO verdeeld over een viertal periodes. Die periodes zijn:

• Week 1 t/m 11 normale periode
• Week 12 t/m 22 eerste lockdown
• Week 23 t/m 35 versoepeling
• Week 36 t/m 39 regionale maatregelen

Voor elk van deze periodes is het gemiddelde weekbereik berekend van alle genres die zijn gedefinieerd binnen NOBO. Als voorbeeld van de ontwikkelingen zijn de twee branches met de grootste impact genomen in de lockdownperiode ten opzichte van dezelfde periode in 2019. De meest getroffen branches zijn dan reizen, recreatie/evenementen en sport. De branches die juist groeien als gevolg van de maatregelen rond COVID-19 zijn e-commerce en huis, tuin, dhz en hobby.

Grafiek 1 en 2: gemiddeld weekbereik reizen, recreatie en evenementen en sport per periode 2019/2020

Bron: NOBO (6+, alle devices)

In de grafieken is goed te zien dat het gemiddelde weekbereik in de lockdownperiode is gedaald voor de twee branches in vergelijking met dezelfde periode in 2019. Het verschil tussen de twee branches is dat sport zich redelijk snel herstelt, maar dat ‘reizen, recreatie en evenementen’ onder het niveau van 2019 blijft. Volgens een onderzoek van de online bank KNAB heeft de reisbranche het meest te lijden in dit segment en hebben hotels en campings nog een redelijke omzet kunnen draaien omdat veel vakantiegangers in Nederland bleven. De café’s en restaurant blijven volgens hetzelfde onderzoek tijdens de gehele coronaperiode in de rode cijfers.

De sportbranche mag in termen van gemiddeld weekbereik een herstel laten zien, de omzetcijfers geven een ander beeld. Het Mulier Instituut deed onderzoek en schat in dat sportverenigingen en sportondernemers netto tussen de 400 en 600 miljoen euro aan omzet zijn misgelopen tussen half maart en 1 augustus. De feitelijke schade is 1,5 miljard euro, maar door bezuinigingen en overheidssteun is de netto schade lager, aldus het instituut.

Grafiek 3 en 4: gemiddeld weekbereik huis, tuin, dhz en hobby en e-commerce per periode 2019/2020

Bron: NOBO (6+, alle devices)

Groeiende branches

De twee voorbeelden van branches die juist groeien in weekbereik tijdens de coronaperiodes zijn huis, tuin, dhz en hobby en e-commerce. Eerstgenoemde is redelijk bescheiden in bereikstermen ten opzichte van de tweede, maar de verschillen tussen 2019 en 2020 zijn er niet minder om.  Volgens het CBS nam de omzet van bouwmarkten in maart toe met 27% toe ten opzichte van dezelfde maand in 2019. In april was dat 35% en in mei zelfs 39%. Voor tuincentra geldt met een groei van 29% over de eerste helft van 2020 vrijwel hetzelfde.

Een deel van de bouw- en tuinproducten gingen fysiek over de toonbank, maar een groeiend deel werd ook online gekocht. Als gevolg van het niet uiteten kunnen en niet ver op vakantie kunnen, werden de huishoudbudgetten anders besteed dit voorjaar en in de zomer. Thuiswinkel.org noteerde recordomzetten van de online winkelbranche in het tweede kwartaal van 2020. De online bestedingen aan diensten, zoals reizen en tickets, kenden volgens de branche-organisatie een sterke daling (-45% ten opzichte van Q2 in 2019), maar deze werd door de groei in online uitgaven aan producten (+52%) ruimschoots gecompenseerd.

Thuiswinkel.org zag in het tweede kwartaal een substantiële groei van het aantal kopers en een toename van het gemiddelde bedrag. De groei was vooral te zien de doelgroep 50+. Dat komt ook terug in de bereikcijfers van e-commerce.

Grafiek 5: gemiddeld weekbereik genre e-commerce, per periode in 2020, tot 50 jaar en 50+

Bron: NOBO (alle devices)

In het begin van 2020 was het verschil in gemiddeld weekbereik voor genre e-commerce nog ettelijke procenten tussen tot 50 jaar en 50+. In de periode week 36-39 zijn beide groepen gelijk als het gaat om gemiddeld weekbereik.

Blijvend effect

Per saldo zal COVID-19 een ongekend groot negatief effect hebben op de groei van de economie, maar wie inzoomt op specifieke segmenten en doelgroepen ziet kleine lichtpuntjes. In bovengenoemde voorbeelden zijn dat branches die juist groeien in plaats van krimpen en doelgroepen die zich aanpassen aan de huidige situatie. De verwachting is echter wel dat de aanpassingen ingeval van 50-plussers en e-commerce blijvend zullen zijn. Ook in breder verband heerst de mening dat COVID-19 een versnellend effect heeft op de digitale transformatie. Thuis werken en online vergaderen zijn daar sprekende voorbeelden van.